Sanayi devleri enflasyona yenildi

Türkiye’nin Sanayi Devleri Zirve ve Zarar Rekorları Kırdı

Türkiye’nin sanayi devi kuruluşları, 2022’de enflasyonla beslenen cirolarıyla rekorlar kırsa da 2023’te satışlarında enflasyona yenilerek reel anlamda kayıp yaşadı. İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından açıklanan Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması sonuçlarına göre, listedeki şirketlerin toplam üretimden satışları %42,1 artışla 6,3 trilyon TL’ye ulaştı. Ancak enflasyondan arındırılmış verilere bakıldığında, şirketlerin toplam satışları %13,8 daraldı.

Listede zirveyi 484,1 milyar TL ile yine TÜPRAŞ alırken, Ford Otomotiv 238 milyar TL’lik satışla ikinci sıraya yükseldi. Geçen yıl üçüncü sırada bulunan Star Rafineri ise 226,7 milyar TL’lik satışla üçüncü sıraya geriledi. İlk 10’da yer almayan Mercedes-Benz ve Gramaltın Kıymetli Madenler ise 2023’te ilk 10’a yükseldi.

Zararda Zirve

Yavaşlayan küresel talep, 6 Şubat depremi ve seçim sonrası ekonomi politikalarındaki değişim, İSO 500’ün üretimden satışlarını enflasyonun altında bırakarak geriletti. İhracatta da kaybeden İSO 500’ün ihracatı, küresel durgunluk etkisiyle %2,9 düşüşle 95,1 milyar dolara geriledi. 500 devin faaliyet kârı %39,7 artışla 937 milyar liraya çıkarken, faaliyet kârlılığı oranı 0,3 puan düşüşle %12,8’den %12,5’e geriledi. Listede 2022’de 442 olan kâr eden kuruluş sayısı 2023’te 404’e indi. Zarar eden kuruluş sayısı da 58’den 96’ya yükselerek 2018 yılından sonraki en yüksek sayıya ulaştı.

Koç Holding’in 3 Şirketi İlk 10’da

Uzun yıllardır listeye liderlik eden Tüpraş ile 238 milyar TL satış geliri elde eden Ford Otomotiv, ilk 2 sırada yer alan Koç Holding şirketleri oldu. Başka bir Koç Holding şirketi olan Türkiye’nin önde gelen beyaz eşya üreticilerinden Arçelik de 99,8 milyar TL’lik satış geliriyle bir sıra yükselerek 7’nci sırada yer aldı.

Altın ve Otomotiv Yükselişte

Bu yıl listenin ilk 10’unda bazı değişimler dikkat çekerken altın, otomotiv ve tarım makinalarındaki çıkış dikkat çekti. 2023’te piyasaya sürülen yerli otomobil TOGG, 24,3 milyar TL satış geliriyle İSO 500 listesine 42’nci sıradan girdi. Geçen yıl 15’inci sırada yer alan Mercedes-Benz, 2023’te 94 milyar TL’lik üretimden satışla sekizinci oldu. Altın talebindeki artışla İstanbul Altın Rafinerisi 4’üncü sıradaki yerini korurken, 2022’de 44’üncü sırada yer alan Gramaltın Kıymetli Madenler ise 90 milyar TL satışla 9’uncu sırada yer alarak ilk 10’a girdi.

Kârın Yarısı Borca Gitti

Faiz artışlarının sürüklediği finansman giderlerinde büyük bir artış yaşayan şirketler, borçlarını katlarken kârlar kredi ödemelerine gitti. İSO 500’ün 2023’te finansman giderleri %92,5 artışla 277 milyar liradan 533 milyar liraya çıktı. Finansman giderlerinin faaliyet kârına oranı 15,6 puan artışla %41,3’ten %56,9’a çıktı ve sanayiciler elde ettikleri kârın yarısından fazlasını finansman giderlerine ayırdı. Sanayi mali borçları 2 trilyonu aşarken, bunun yarısını kısa vadeli borçlar oluşturdu. Sanayi devlerinin çalışan sayısı geçen yıl %1,9 yükselirken, özellikle EYT tazminat ödemelerinin etkisiyle ödenen maaşlar ve ücretler %119,6 artışla 425,8 milyar TL’ye ulaştı.

Kamu Şirketleri Devleşiyor

Bu yılki listede kamu şirketleri dikkat çekti. 2022’de 9 kamu şirketi bulunurken 2023’te 13 kamu şirketi yer aldı. Elektrik Üretim Anonim Şirketi ve Türkiye Petrolleri ilk 25’teki yerlerini korurken, Türkiye Şeker Fabrikaları 17,4 milyar TL’lik satışla 85’inci sıradan 67’nci sıraya yükseldi. 11 milyar TL’lik satış yapan Et ve Süt Kurumu ise 406’ncı sıradan 122’nci sıraya çıktı.

İSO Başkanı Uyardı: “Yumuşak İniş Olmazsa Ekonomi Çakılır”

Araştırma sonuçlarını değerlendiren İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, 2024 sonuçlarının da parlak olmayacağını kaydetti. Tüm kesimlerin daha düşük büyümeye alışması gerektiğini belirten Bahçıvan, "Ekonomide bir iniş olacak. Türkiye’nin yüksek büyüme ideallerinden vazgeçmesi gerekiyor. Sağlıklı bir iniş, herkes için olumlu bir tabloya çevirecek durumu. Yumuşak iniş tercih etmezsek çakılma riski daha yüksek olabilir" diye konuştu. Bahçıvan, yeni vergi paketine sanayi tarafının bakışını ise şöyle değerlendirdi: "Verilmiş olan vergi avantajlarının sebepsiz yere değiştirilmesi ve akdin bozulması öngörülebilirlik ve güven açısından tahribatlar yaratıyor."