İBB araştırdı: Emekliler kira baskısı altında

Türkiye’de Emekliliğin Karanlık Yüzü: Enflasyon ve Yoksulluğun Gölgesinde Yaşamak

İstanbul Planlama Ajansı’nın "Kent Gündemi Serisi"nin son raporu "Enflasyon ve Kronikleşen Yoksulluğun Gölgesinde Geçim Mücadelesi: Emekliler" oldukça çarpıcı veriler ortaya koyuyor. Türkiye’nin 2023 yılında 44 ülke arasında emeklilik sistemi açısından sondan ikinci sırada yer aldığı vurgulanıyor.

Emeklilerin yaşam kalitesi, altından kalkılamaz bir finansal yük altına girmiş durumda. 2010 yılında asgari emekli aylığı 11,4 gram altına veya 453,4 dolara eşdeğerken, günümüzde bu rakamlar sırasıyla 4,4 gram altına ve 319 dolara düştü. 2010 yılında asgari ücretin üzerinde olan emekli maaşı, bugün asgari ücretin yarısına denk geliyor ve bu durum emeklileri çalışmaya zorluyor.

İstanbul’da bulunan yaklaşık 2,4 milyon emeklinin durumu özellikle endişe verici. Yaşlılık aylığı alan ve çalışan veya iş arayanların oranı, Türkiye ortalamasının da üzerine çıkarak %55’e yaklaştı. 2023 yılında 55 yaş ve üstünde 17.137 kişi, 65 yaş ve üstünde ise 1.368 kişi İşkur’a başvuruda bulundu.

Resmi verilere göre, sadece İstanbul’da yaşlılık aylığı alanların %28,4’ü resmi olarak çalışmaya devam ediyor. Ancak kayıt dışı çalışan emeklilerin de hesaba katılmasıyla bu oranın çok daha yüksek olması muhtemel.

İstanbul’da yaşamak için yaşlılık veya emeklilik aylığına hak kazananların %18,3’ü kiracı ve hanelerinde emekli aylığı dışında başka geliri yok. Ortalama yaşam maliyetinin 24.991 TL olduğu İstanbul’da en düşük emekli maaşı, bu maliyetin yarısından bile az. Emekli maaşlarındaki yetersizlikler nedeniyle çalışma hayatına devam etmek zorunda kalan emekliler, gıda ve giyim harcamalarında daha ucuz ürünlere yöneliyor. Temel ihtiyaçlarını karşılamak için sosyal ve kültürel aktivitelere olan harcamalarını kestiler.

Temel gelir kaynağı emekli maaşı olan hanelerin konut ve kira harcamaları 2022 yılında %28,6 iken, 2023 yılında %31,9’a yükseldi. İstanbul genelinde en düşük emekli maaşını ikiye veya üçe katlayan kira değerleri, emeklilerin barınma giderlerini karşılamasını zorlaştırıyor. Kiracı emekliler barınma giderlerini karşılayamadığı gibi, ev sahibi olan emekliler de hayat standartlarını düşürmek zorunda kaldıklarını belirtiyorlar.